ΓΙΑ ΤΟ ΕΒΕΡΕΣΤ
Μια τοπογραφική γνωριμία με τη «Στέγη του Κόσμου»
του Χρ. Ντάλα
Το Έβερεστ ήταν μια από τις άπειρες ψηλές κορυφές των Ιμαλαΐων, γνωστό στη γλώσσα του Θιβέτ ως Τσομολούνγκμα («Θεά μητέρα τού κόσμου»). Το γεγονός όμως ότι αποτελεί το υψηλότερο σημείο στην επιφάνεια της Γης «Στέγη του κόσμου» αναγνωρίστηκε μετά το 1852, όταν η κυβέρνηση των Ινδιών πραγματοποίησε μια μεγάλη τοπογραφική αποτύπωση τής χώρας. Το 1865 το βουνό – που προηγουμένως ονομάζονταν απλά Κορυφή 15 – πήρε το όνομα του Τζωρτζ Έβερεστ, Άγγλου Γεωγράφου που ήταν προϊστάμενος τής Ινδικής Τοπογραφικής Υπηρεσίας από το 1818.
Ο Έβερεστ έθεσε σε χρήση τα ακριβέστερα όργανα της εποχής και ολοκλήρωσε τον τριγωνισμό των Ινδιών, κάνοντας έτσι δυνατή την ακριβή χαρτογράφηση της χώρας.
Φωτ. 1: Η κορυφή Έβερεστ 8.848 μ.
Η μέτρηση του υψομέτρου του Έβερεστ
Κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή στο θέμα του υψομέτρου του Έβερεστ, ξεκινάμε από τα μέσα του 19ου αιώνα, όταν το Kangchenjunga (8.586μ) στα ανατολικά σύνορα του Νεπάλ με την Ινδία, θεωρούνταν σαν η ψηλότερη κορυφή του κόσμου, ξεπερνώντας το Dhaulagiri (8.167μ), που μέχρι πριν λίγα χρόνια είχε τον τίτλο. Το 1849, η Μεγάλη Τριγωνομετρική Αποστολή της Ινδίας ξεκίνησε μια σειρά από μετρήσεις που περιλάμβαναν τα βουνά του Νεπάλ. Το Νεπάλ δεν επέτρεπε την είσοδο της αποστολής στο έδαφός του κι έτσι οι μετρήσεις έγιναν από λόφους ή από τους πρόποδες των βουνών, μέσα στο έδαφος της Ινδίας. Οι παραπάνω θέσεις με ορατότητα προς το Έβερεστ, που ήταν αρκετά απομακρυσμένες, χρησιμοποιήθηκαν σαν βάση για έναν κλασικό τριγωνισμό με την κορυφή του βουνού. Οι πιο κοντινές κορυφές έκλειναν τη θέα στις υπόλοιπες, που βρίσκονταν πιο πίσω (βόρεια) προς την πλευρά του Θιβέτ.
Ελάχιστες ονομασίες από τις κορυφές ήταν γνωστές στους τοπογράφους κι έτσι δόθηκαν σε όλες αριθμοί λατινικοί. Το Kangchenjunga ήταν η κορυφή VIII και το Έβερεστ η XV. Οι μετρήσεις αναλύθηκαν και υπολογίστηκαν μέχρι το 1852, όταν πια είχαν καταγραφεί οι παρατηρήσεις.
Έξι σταθμοί χρησιμοποιήθηκαν για τις παρατηρήσεις της κορυφής XV, σε μια απόσταση 180 χιλιομέτρων απ’ αυτήν. Να φανταστούμε, δηλαδή μια βάση στην περιοχή της Λαμίας για τριγωνισμό με την κορυφή του Ολύμπου. Το μέσο ύψος που υπολογίστηκε ήταν 29.000 πόδια ή 8.839 μέτρα. Μια άλλη πληροφορία θέλει τον Σερ Τζορτζ Έβερεστ, επικεφαλής της μεγάλης τριγωνομετρικής αποστολής, να προσθέτει 2 πόδια στα 29.000 που ήταν το αρχικό αποτέλεσμα, ώστε ο κόσμος χάρη σ’ αυτό το «2» να ξεχωρίζει το υψόμετρο του ψηλότερου βουνού στον κόσμο. Αυτά τα 29.002 πόδια (8.840 μέτρα) παρέμειναν και σαν επίσημο ύψος του βουνού μέχρι το 1955, δηλαδή 8 μέτρα χαμηλότερο απ’ ότι έδειξαν οι κατοπινές ακριβέστερες μετρήσεις.
Φωτ. 2: Η ανάβαση στο Έβερεστ |
Φωτ.3: Τζώρτζ Έβερεστ |
Οι ίδιοι οι τοπογράφοι γνώριζαν τότε ότι η μεγάλη απόσταση από την οποία πραγματοποιήθηκαν οι παρατηρήσεις ήταν παράγοντας λάθους και ότι το ύψος που έβγαλαν ήταν κάπως σαν να μάντευαν το αποτέλεσμα, έχοντας λίγα δεδομένα στα χέρια τους. Οι παράγοντες λάθους, πέρα απ’ τη μεγάλη απόσταση, ήταν προβλήματα βαρύτητας μαγνητικής έλξης των βουνών, πρόσπτωσης των ακτίνων του ήλιου και βάθους του χιονιού στην κορυφή. Περνώντας τα χρόνια, το βουνό μετρήθηκε ξανά και ξανά από διάφορες αποστολές, ορειβατικές αλλά και τοπογραφικές με τελικό αποτέλεσμα τα 29.028 πόδια ή 8.848 μέτρα.
Η κατάκτηση του Έβερεστ
Οι προσπάθειες για αναρρίχηση στο Έβερεστ ξεκίνησαν με το άνοιγμα του δρόμου προς το Θιβέτ, το 1920. Από τότε πολλές αποστολές έγιναν και οι ορειβάτες είτε γύρισαν άπρακτοι, είτε δεν γύρισαν ποτέ. Από τις αποτυχημένες αποστολές πιο γνωστή είναι του Άγγλου Μάλορυ το 1924, το πτώμα του οποίου βρήκαν άθικτο πριν μερικές δεκαετίες, γράφτηκε και σχετικό βιβλίο με το θέμα.
Το Έβερεστ κατακτήθηκε τελικά το 1953. Οι ορειβάτες χρησιμοποίησαν συσκευές οξυγόνου ανοικτού και κλειστού κυκλώματος, ειδικά μονωμένες μπότες και στολές, καθώς και φορητούς ασυρμάτους. Κατά τη διάρκεια της αποστολής εγκαταστάθηκαν 8 κατασκηνώσεις στη διαδρομή, που ακολούθησε τον Παγετώνα Κουμπου, τον Δυτικό Κουμ και το μέτωπο του Λοτσε, μέχρι το Σάουθ Κολ, μια βραχώδη οροσειρά, σε ύψος 8.000 μέτρων. Από εκεί, στις 29 Μαΐου 1953, ο Έντμουντ (αργότερα Σερ Έντμουντ) Χίλαρυ, από τη Νέα Ζηλανδία, και ο Τένζιγκ Νόργκαϋ, από το Νεπάλ της φυλής Σέρπα, ανέβηκαν τη Νοτιοανατολική Οροσειρά, περνώντας από τη Νότια Κορυφή, μέχρι το Έβερεστ.
Από τότε εκατοντάδες αποστολές από όλο τον κόσμο – μαζί και ελληνικές και κάποιες Ελληνίδες – έφθασαν στην κορυφή του Έβερεστ, όπως και εκατοντάδες τα θύματα. Ονομαστή η «Ζώνη του θανάτου» για το πάνω από τα 8.000 μ. τμήμα της ανάβασης. Στη διαδρομή προς την κορυφή είναι πολλά πτώματα, τα οποία μένουν αμετακίνητα και αναλλοίωτα, σαν προειδοποίηση του μεγάλου κινδύνου.
Μικρή προσωπική εμπειρία
Η γνωριμία με το ΕΒΕΡΕΣΤ (από μακριά) έγινε σε ένα οργανωμένο ταξίδι ΙΝΔΙΑ -ΝΕΠΑΛ πριν 20 χρόνια. Στην παραμονή μας στο Κατμαντού, πρωτεύουσα του ΝΕΠΑΛ, το πρόγραμμα περιλάμβανε δύο εξορμήσεις για γνωριμία των Ιμαλαΐων και του Έβερεστ.
Η πρώτη με παρατήρηση από μια περιοχή υψομέτρου περίπου 2000 μ. σε απόσταση περίπου 2,0 ωρών από την Κατμαντού (υψόμετρο περίπου 1350μ.). Το κυριότερο προσόν της θέσης για την θέαση ήταν ότι παρεμβαλλόταν βαθιά κοιλάδα, στην άλλη άκρη της οποίας υψώνονται επιβλητικά τα Ιμαλάια. Πρόκειται για ένα δάσος από χιονισμένες κορυφές με υψόμετρο 6.000μ. και πάνω. Η θέαση τόσο ψηλών βουνών από τη ρίζα τους μέχρι την κορυφή είναι κάτι το μοναδικό. Στο παρατηρητήριο ανάγλυφοι χάρτες που να πληροφορούν για τις ονομασίες και τα υψόμετρα των ψηλότερων κορυφών. Κάπου στο βάθος αρκετά μακριά ένας κώνος να προεξέχει από τις άλλες κορυφές, το Έβερεστ.
Η δεύτερη με μικρό τουριστικό αεροπλάνο πάνω από τα Ιμαλάια. Ξύπνημα 3,0 το πρωί για να προλάβουμε την ανατολή του ηλίου και επιβίβαση σε ένα περίπου 12θέσιο μονοκινητήριο. Η διαδρομή κατάλληλη ώστε να περνά δίπλα από τις κυριότερες κορυφές και επιστροφή πάνω στην ίδια γραμμή ώστε να βλέπουν και οι επιβάτες από την άλλη πλευρά του σκάφους. Επειδή το υψόμετρο πτήσης ήταν χαμηλότερο ή το ίδιο με τις κορυφές, περνώντας σχεδόν δίπλα τους, υπήρχε η μοναδική θέαση από απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων. Ο κώνος του Έβερεστ ξεχώριζε από τον όγκο και το ύψος του. Μαζί με το εισιτήριο και ένας χάρτης με τα ονόματα των κυριότερων κορυφών της διαδρομής, φυσικά και του Έβερεστ, τις οποίες ξεναγούσε και ο πιλότος σε όλη τη διάρκεια της πτήσης. Η τύχη μας ότι είχε ελάχιστα σύννεφα στη διαδρομή, πράγμα όχι πολύ συνηθισμένο.